ភ្នំពេញ ៖ ទោះបីជាក្រុមហ៊ុនចិន ស៊ីណូហាយដ្រូ (Sinohydro) ជាប់បញ្ជីខ្មៅ ក៏នៅតែបន្ត ភាពជោគជ័យ នៃការដេញថ្លៃ លើគម្រោងផ្សេងៗ បានដដែល។

សូមបញ្ជាក់ថា ថ្លៃដើមនៃការខូចខាតដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមហ៊ុនចិន ស៊ីណូហាយដ្រូ (Sinohydro) ចំពោះបរិស្ថាន ហ្សកហ្ស៊ី (Georgian) មានចំនួនសរុប ២,៨ លានឡារី គិតជាប្រាក់ដុល្លាប្រមាណ ៩០៩.០៩១ ដុល្លារ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៣ ក្រុមហ៊ុននេះត្រូវបានពិន័យជាប្រាក់ត្រឹមតែ ៤៩,០០០ ឡារី (១៦,១៧២ ដុល្លារអាមេរិក) ហើយគ្មានការស៊ើបអង្កេតព្រហ្មទណ្ឌចំនួនពីរប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុននេះត្រូវបានប្រកាសថាបានបញ្ចប់នោះទេ។ រដ្ឋាភិបាលហ្សកហ្ស៊ី (Georgian) បន្តចុះកិច្ចសន្យារាប់លានដុល្លារជាមួយ ស៊ីណូហាយដ្រូ។

Sinohydro ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ពីបទពុករលួយទូទាំងពិភពលោក។ ការិយាល័យអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិរបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី (Malaysia) បានចាត់ទុកវាជាវិមានដែកថែបនៃអំពើពុករលួយ។ ទាំងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីនិងធនាគារពិភពលោកបានដាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅស៊ីណូហាយដ្រូ ( Sinohydro ) ពីបទពុករលួយនិងការងារមិនត្រឹមត្រូវ។ នៅប្រទេសកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន ( Kyrgyzstan, ) ក្រុមហ៊ុនត្រូវបានពិន័យជាប្រាក់ ២,២ លានដុល្លារសម្រាប់ការសាងសង់ដែលមានគុណភាពអន់។ ក្រុមហ៊ុនដេញថ្លៃត្រូវបានផ្អាកនៅអាមេនីនិងបូតស្វាណា ( Armenia and Botswana )។ ដោយសារតែទំនប់វារីអគ្គិសនីមួយដែលត្រូវបានសាងសង់ដោយក្រុមហ៊ុននៅហ្គីណេអាចមានសត្វស្វាចំនួន ១.៥០០ អាចត្រូវបានសម្លាប់។

ទោះបីជាមានបញ្ហាទាំងអស់នេះក៏ដោយក៏ក្រុមហ៊ុន Sinohydro មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះនៅរដ្ឋចចជៀ(Georgia )ក្នុងនាមជាក្រុមហ៊ុនសំណង់ធំមួយដែលអនុវត្តគម្រោងនានាតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិរួមមានផ្លូវ Samtredia-Grigoleti ផ្លូវ Rikoti ផ្លូវ Kobuleti និងផ្លូវ Zemo Osiauri-Chumatelti ។

ការងាររបស់ក្រុមហ៊ុន Sinohydro ដែលមានទឹកប្រាក់ ៣៥០ លានឡារី (១១១.៥ លានដុល្លារ) នៅលើផ្លូវ Kobuleti បានបញ្ចប់កាលពី ២ ឆ្នាំមុនត្រូវបានប្រេះស្រាំនិងបាក់បែកនៅកន្លែងខ្លះ។ កម្ពស់ផ្លូវរូងក្រោមដីនៅក្រោមផ្លូវ Samtredia-Grigoleti គឺមានតែពីរម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះហើយត្រាក់ទ័រកសិកម្មមិនអាចឆ្លងកាត់ពួកគេបានទេ។ ផ្លូវសម្រាប់អ្នកថ្មើរជើងនៅលើផ្លូវតែមួយច្រើនតែជន់លិច។ ផ្ទះនិងទីធ្លាជិតផ្លូវក៏រងការជន់លិចដែរដែលបំផ្លាញដំណាំ។ រាងកាយសមនឹងពួកគេដើម្បីឆ្លងកាត់។ នៅលើផ្លូវតែមួយផ្នែកទាំងនោះត្រូវបានសាងសង់សម្រាប់ថ្មើរជើងបំពេញដោយទឹក។ ក្រុមហ៊ុនបានខកខានកាលបរិច្ឆេទចុងក្រោយសម្រាប់ការសាងសង់អស់រយៈពេលជាងពីរឆ្នាំ។ យើងបានសរសេរអំពីវាពីមុន។

លោក Maya Tskitishvili ជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបានដាក់ឈ្មោះថា Samtredia-Grigoleti ជាគម្រោងមួយដែលមានបញ្ហាបំផុត។ ប៉ុន្តែនៅដើមឆ្នាំ ២០២០ ក្រុមហ៊ុន Sinohydro បានឈ្នះការដេញថ្លៃសម្រាប់គម្រោងមួយផ្សេងទៀតគឺការសាងសង់ផ្លូវហ្សូវអូសាយ៉ារី។

មានករណីព្រហ្មទណ្ឌចំនួន ២៤ ត្រូវបានបង្កើតឡើងប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុន Sinohydro ពីបទបង្កការរិចរិលដីឬសម្រាប់ការទាញយករ៉ែមានតម្លៃ។ ការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញានិងនាយកដ្ឋានភ្នាក់ងារបរិស្ថាននៃទីភ្នាក់ងារត្រួតពិនិត្យបរិស្ថានបានខកខានមិនបានជូនដំណឹងដល់ iFact.ge ថាតើមានករណីប៉ុន្មានដែលកំពុងស្ថិតក្នុងការស៊ើបអង្កេតនៅឡើយ។

ក្រុមហ៊ុន Sinohydro បានទទួលការពិន័យរដ្ឋបាលចំនួន ៩០ ករណីដែលមានទឹកប្រាក់សរុបចំនួន ៤៩,០០០ ដុល្លារ (១៦,១៧០ ដុល្លារអាមេរិក) ចំពោះការបំពុលទឹកទន្លេការរំលោភលក្ខខណ្ឌអាជ្ញាប័ណ្ណនិងបំពុលបរិស្ថានដោយសំរាមសំណង់។ ប៉ុន្តែការខូចខាតដែលក្រុមហ៊ុន Sinohydro បានធ្វើទៅលើបរិស្ថានមានចំនួនប្រមាណ ២,៨ លានស្លឹក។

រាល់ពេលដែលរដ្ឋាភិបាលហ្សកហ្ស៊ីពិន័យក្រុមហ៊ុនក្រុមហ៊ុន Sinohydro ស្នើឱ្យមានការលើកលែងទោសនិងទទួលបានឱកាសទីពីរ។ គំរូនេះបានបន្តអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំនៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលឃ្លាំមើលគម្រោងនិងរកឃើញកំហុសដូចគ្នា។

ខណៈពេលកំពុងសាងសង់ផ្លូវក្រវែលទីកូពីឆ្នាំ ២០១៣-២០១៨ ស៊ីណូហាយដ្រូបានទទួលការពិន័យជាច្រើនចំពោះការទាញយករ៉ែមានតំលៃការបំពុលទឹកទន្លេនិងការបំពានច្បាប់សម្រាប់ការដាំដុះដីឡើងវិញ។ នៅក្នុងការពន្យល់របស់ក្រុមហ៊ុនវាបានសន្យាដល់រដ្ឋាភិបាលថាខ្លួននឹងដោះស្រាយបញ្ហា។ ប៉ុន្តែការធ្វើអធិការកិច្ចរកឃើញថាគ្មានអ្វីផ្លាស់ប្តូរទេ។ ការបំផ្លាញដោយស៊ីណូហាយដ្រូ ដល់បរិស្ថានគឺមើលមិនឃើញហើយជារឿយៗបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់មនុស្ស។

ក្នុងកំឡុងពេលសាងសង់ផ្លូវកូប៊ូទីទីប្រឡាយធារាសាស្រ្តនិងស្ពានមួយត្រូវបានខូចខាតនៅក្នុងភូមិចកវី។ ផ្លូវក្នុងតំបន់ត្រូវបានបំផ្លាញសួនបន្លែត្រូវបានជន់លិចហើយការប្រមូលផលខ្លះត្រូវបានបំផ្លាញ។ នៅក្នុងភូមិឃីរីឃីប្រេងបានធ្លាយចូលទន្លេខណៈស៊ីណូហាយដ្រូកំពុងជីក។ យោងទៅតាមអ្នកស្រុកសត្វពាហនៈបានប្រើទឹកទន្លេសម្រាប់ផឹកហើយពួកគេបានស្នើសុំស៊ីណូហៃដ្រូសម្អាត។ ទឹកទន្លេមិនដែលត្រូវបានសំអាតឡើយ។ រថយន្តធុនធ្ងន់ខូចផ្លូវថ្នល់ក្នុងតំបន់។ តម្រូវការសម្រាប់ការជួសជុលក៏មិនត្រូវបានគេយកចិត្តទុកដាក់ដែរ។

ប្រជាជននៅជ្រលងភ្នំគីនទ្រីហ្សីមិនអាចឈានដល់គោលដៅនៃការជួសជុលការខូចខាតដែលបានកើតឡើងចំពោះបរិស្ថានក្នុងកំឡុងពេលសាងសង់ផ្លូវកូប៊ូតាទី។ ក្រុមហ៊ុនស៊ីណូហាយដ្រូកំពុងបូមខ្សាច់និងក្រួសជ្រៅជាង ៥ ម៉ែត្រដែលបានអនុញ្ញាតដោយច្បាប់ហ្សកហ្ស៊ីដែលបង្កហានិភ័យនៃការបំពុលទឹកផឹក។

អ្នកស្រុកក៏បន្ទោសក្រុមហ៊ុនចំពោះការបំពុលទន្លេនិងបំផ្លាញទេសភាព។ ពួកគេបានធ្វើការតវ៉ាជាច្រើនលើកហើយពេលខ្លះពួកគេបានបិទផ្លូវ។ ជនជាតិហ្សកហ្ស៊ីដែលទទួលបន្ទុកអ្នកម៉ៅការបន្តត្រូវបានបណ្តេញចេញប៉ុន្តែការរំលោភនៅតែបន្ត។ ក្រុមហ៊ុន Sinohydro ត្រូវបានគេពិន័យជាប្រាក់ចំនួន ៣៥ ដងសម្រាប់ការងារសាងសង់នៅលើផ្លូវ Kobuleti ផ្លូវវាងចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៣។ ការស៊ើបអង្កេតព្រហ្មទណ្ឌមួយត្រូវបានធ្វើឡើងផងដែរប៉ុន្តែគ្មាននរណាម្នាក់ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសនោះទេ។

ក្នុងអំឡុងពេលសាងសង់ផ្លូវហាយវេវីវី – តាប៊ីលីស៊ីក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ស៊ីណូហៃដ្រូកាត់ដើមឈើចំនួន ៨៤១ ដើមដោយគ្មានការអនុញ្ញាត។ គ្មាននរណាម្នាក់ត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្មទេបន្ទាប់ពីការស៊ើបអង្កេតព្រហ្មទណ្ឌ។ ការខូចខាតត្រូវបានគេគណនាគិតជាទឹកប្រាក់ ៤២០,០០០ ជី (១២២៧.០០០ ដុល្លារ) ហើយស៊ីណូហៃដ្រូមានកាតព្វកិច្ចដាំដើមឈើ ៥.៥០០ ដើមនៅទីតាំងផ្សេងទៀត។ យោងតាមនាយកដ្ឋានត្រួតពិនិត្យបរិស្ថានបានអោយដឹងថាក្រុមហ៊ុន Sinohydro បានដាំដើមឈើនេះប៉ុន្តែអនុភ្នាក់ងាររបស់រដ្ឋមិនបានដឹងថាតើដើមឈើទាំងនោះត្រូវបានដាំនៅទីណាទេហើយថាតើការដាំដើមឈើបានរស់រឺអត់។

មួយឆ្នាំក្រោយមកក្រុមហ៊ុន Sinohydro បានកាប់ដើមឈើម្តងទៀតក្នុងពេលកំពុងសាងសង់ផ្លូវហាយវេលីស៊ី – រីសវី។ ជាថ្មីម្តងទៀតក្រុមហ៊ុនត្រូវមានកាតព្វកិច្ចដាំដើមឈើថ្មីមួយចំនួន។

ការរំលោភបំពានទាំងនេះដោយស៊ីណូហាយដ្រូមិនបានស្ថិតក្នុងប្រភេទនៃច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌទេដូច្នេះការផាកពិន័យជាអតិបរមា ២០០០ ឡៃ (៦៦០ ដុល្លារអាមេរិក) ។ យោងតាមលោក Davit Chipashvili ប្រធានកម្មវិធីនៅ NPO Green Alternative បានអោយដឹងថាការផាកពិន័យតូចៗទាំងនោះមិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ។

Neli Korkotadze អនុប្រធាននាយកដ្ឋានត្រួតពិនិត្យបរិស្ថានមានប្រសាសន៍ថាច្បាប់ដែលមានស្រាប់មិនដាក់ទោសក្រុមហ៊ុនឱ្យបានត្រឹមត្រូវទេហើយរាល់ការផាកពិន័យដែលប្រមូលបានគឺមិនចាំបាច់ប្រើដើម្បីជួសជុលការខូចខាតដែលបង្កឡើងដោយក្រុមហ៊ុនឡើយ។

វិក័យប័ត្រថ្មីដែលត្រូវបានពិភាក្សានឹងបង្ខំឱ្យក្រុមហ៊ុនស្តារនីតិសម្បទាដីធ្លីឬទឹកដែលវាខូចខាតទាំងស្រុង។ ច្បាប់បច្ចុប្បន្នមិនរឹតត្បិតលើក្រុមហ៊ុនដែលបានបំផ្លាញបរិស្ថានពីការចូលរួមក្នុងការដេញថ្លៃនាពេលអនាគតទេ។ ការផាកពិន័យឬករណីព្រហ្មទណ្ឌមុន ៗ មិនត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាឧបសគ្គសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនទេប្រសិនបើវាជាការដេញថ្លៃទាបលើការដេញថ្លៃ៕